Được chuyển ngữ từ bài viết “Compatibility and Chemistry in Relationships” đăng tải trên blog cá nhân của tác giả Mark Manson.
Những lời khuyên hẹn hò rất hay đề cập đến khái niệm về khả năng tương thích (compatibility) và xúc tác hóa học (chemistry), như thể hầu hết mọi người đều hiểu được chúng là gì.
Những lời khuyên này thường lơ đi việc phân biệt sự khác nhau giữa tương thích và xúc tác. Thay vào đó, chúng chỉ xoáy vào những thứ mang tính bề mặt như: nói gì, nói lúc nào, làm thế nào để không trông như thằng ngốc.
Lời khuyên hẹn hò còn dành cho những kẻ thích “mẹo”. Làm thế nào để chinh phục những người ngoài tầm với, cách gạ gẫm, tán tỉnh, thu hút sự chú ý. Chẳng ai thực sự để ý đến việc liệu chàng trai/cô gái đó có hợp với mình hay không.
Sự khác biệt giữa tương thích và xúc tác
Tương thích và xúc tác là hai từ hay được dùng thay thế nhau, nhưng chúng không là một. Rất nhiều người sử dụng chúng một cách tùy tiện để cố gắng lý giải những gì tồn tại giữa hai người - những kết nối không thể thấy hay diễn tả bằng lời. Nhưng chúng vốn chẳng giống nhau, và bạn cần hiểu được sự khác biệt giữa chúng nếu mong muốn có được mối quan hệ hạnh phúc, lành mạnh và lâu bền.
Tương thích là gì?
Tương thích là sự đồng điệu tự nhiên giữa những lựa chọn trong cuộc sống và giá trị của hai người.
Nếu tôi đánh giá cao những phụ nữ thông minh, có học thức và rồi gặp một học sinh trung học bỏ học, bị thu hút bởi những anh chàng cơ bắp, thích săn hươu, thì sự không tương đồng từ gốc rễ ấy sẽ không bao giờ được khắc phục và chúng tôi sẽ không hẹn hò với nhau. Hay chí ít là chẳng được bao lâu.
Tính tương thích chính là tiền đề cho một mối quan hệ lâu dài. Khả năng tương thích cao bắt nguồn từ sự đồng điệu về lối sống và hệ giá trị. Nói chung, những người có học thường hẹn hò với những người có học khác. Những người thích khoái lạc thường hẹn hò với những ai giống mình. Những kẻ mộ đạo cũng như vậy.
Những điều tạo nên sự tương thích
- Ưu tiên trong cuộc sống: Hai bạn thấy mình ở đâu trong 5 năm tới? Theo đuổi sự nghiệp hay sống cuộc đời tự do bên bãi biển? Liệu người này có đang muốn cuộc sống ổn định khi người kia muốn một cuộc đời vô lo vô nghĩ?
- Sở thích: Có hoạt động nào mà cả hai đều yêu thích hay không? Liệu một người thấy thoải mái khi nhà cửa bừa bộn khi người kia bị ám ảnh bởi sự sạch sẽ? Liệu một người luôn đúng hẹn khi kẻ còn lại thì trễ tận hai tiếng?
- Niềm tin cốt lõi: Liệu một người đam mê khoa học, trong khi kẻ còn lại thì luôn bị hấp dẫn bởi các thuyết âm mưu?
- Giá trị: Giá trị của chúng ta phần lớn bắt nguồn từ những điều kể trên. Nếu giá trị của hai bạn không tương đồng thì đây là một tin buồn.
Chất xúc tác là gì?
Mặt khác, xúc tác đại diện cho kết nối về cảm xúc khi cả hai bên nhau. Khi có nhiều xúc tác, sự kết nối mạnh mẽ ấy mang lại cảm giác ấm áp mơ hồ trong mỗi người, khiến cả hai cảm thấy tốt hơn về nhau.
Bạn lúc nào cũng nghĩ về họ.| Nguồn: Mark Manson
Khi bạn có mức độ xúc tác cao với ai đó, họ chiếm giữ suy nghĩ cũng như thời gian rỗi của bạn. Bạn trò chuyện cùng họ đến sáng mà cảm thấy như mới một giờ trôi qua. Khi điện thoại đổ chuông, bạn hy vọng đó là họ. Bạn sẽ không ngừng tự hỏi “Anh ấy/cô ấy nghĩ gì?”.
Bạn gọi đó là đam mê, tình yêu hay một căn bệnh. Những đặc điểm tính cách cùng hành động nhỏ nhặt của bạn/họ cũng đủ khiến dopamine của người kia tăng vụt.
Những điều tạo nên xúc tác
- Cách mà người kia cười khi bạn đùa
- Cách mà họ hỏi về một ngày của bạn
- Cách mà cả hai ôm ấp nhau trên giường
- Cách mà họ giúp bạn trang trí nhà cửa
- Mùi hương của họ
- Cách mà họ nằng nặc đòi ăn thức ăn của bạn mặc dù bạn nói không, nhưng họ vẫn cứ ăn. Và bạn vẫn cảm thấy điều đó đáng yêu đến mức không thể nổi giận với họ.
Chất xúc tác đến từ sự kết hợp tinh tế giữa hành vi và tính cách của bạn cùng nửa kia. Điều quan trọng nhất về xúc tác chính là cho dù bạn cảm thấy gì thì nửa kia cũng có cảm giác tương tự. Bạn gần như luôn đồng cảm với đối phương.
Họa sĩ Alex Grey từng nửa đùa nửa thật rằng “Tình yêu đích thực là khi hai người có những bệnh lý bổ sung cho nhau”.
Xúc tác đến từ những phẩm chất tuy trái ngược nhưng lại bổ sung cho nhau giữa hai người.| Nguồn: Unsplash
Mức độ xúc tác cao thường đến từ những phẩm chất trái ngược nhưng bổ sung lẫn nhau giữa hai người. Một người phụ nữ mạnh mẽ, tràn đầy năng lượng và hơi bốc đồng thường thích một chàng trai bình tĩnh, chín chắn và cởi mở. Người hướng nội thường bị hấp dẫn bởi người hướng ngoại. Người tuân thủ trật tự và thích lập kế hoạch thỉnh thoảng lại phù hợp với những người ngẫu hứng và thiếu tổ chức.
Khác với thiếu tương thích, thiếu phản ứng hóa học không khiến hai người khó chịu - nó chỉ làm mọi thứ tẻ nhạt và nhàm chán.
Xúc tác cũng phản ánh trong chuyện chăn gối. Thiếu đi cảm xúc đồng nghĩa với tình dục nhàm chán và lãnh đạm. Và ngược lại chính là sự mãnh liệt, cuồng nhiệt khiến tâm trí bạn lâng lâng bay bổng.
Sự kết hợp lành mạnh và độc hại của tương thích và xúc tác
Đáng tiếc, tương thích và xúc tác không phải lúc nào cũng xảy ra cùng thời điểm.
Một mối quan hệ với nhiều tương thích nhưng ít xúc tác thường nhàm chán nhưng đem lại sự thoải mái trong những buổi gặp mặt và trò chuyện. Nó sẽ khô khan và buồn tẻ cho đến khi cả hai dừng việc quan tâm và rời xa nhau. Hoặc họ thuận lợi kết hôn và có một cuộc sống đơn giản mà thiếu đi những xúc cảm về tình dục. Đáng buồn là điều này không hề hiếm gặp.
Mặt khác, xúc tác hóa học mà thiếu đi sự tương thích thường dẫn đến bi kịch. Thỉnh thoảng nó có thể đơn giản như việc cả hai không sống cùng một thế giới, nhưng thường thì mọi thứ phức tạp hơn thế.
Khi hai người quá khác biệt, hành vi của người này trở nên vô lý với người kia. Thường thì hai người khi không tương thích sẽ tạo một chu kỳ cảm xúc bất ổn, khi mà cảm giác giữa hai cực yêu/ghét trở nên hỗn độn.
Những người này thường phân bua rằng “Tôi không quan tâm dù anh ấy đã kết hôn với tội phạm, chúng tôi sinh ra dành cho nhau”, hoặc “Tôi biết cô ấy giả vờ mang thai để khiến cho tôi cầu hôn, nhưng đây có lẽ là định mệnh”. Những người bạn xung quanh thì không biết liệu có nên vả cho họ tỉnh ra hay giả vờ ủng hộ tình yêu mù quáng ấy khi nó ngày càng hết thuốc chữa và mê muội.
Xúc tác hóa học mà thiếu đi sự thương thích là điều vô cùng tồi tệ.
Mối quan hệ này thường bắt đầu nhanh chóng và cuồng nhiệt, nhưng lại sớm tàn lụi. Điều này xảy ra khi lý trí can thiệp và họ bắt đầu nhận ra sự thật. Nhưng không dễ để thoát khỏi mối quan hệ này bởi trái tim luôn mâu thuẫn với lý trí.
Và rồi, sau đó là những trận cãi vã, người này ném điện thoại của người kia, gọi điện không bắt máy, những chuyến du lịch mãi nằm trong dự định,….
Trải nghiệm nguy hiểm nhưng không kém phần ly kỳ này khiến bạn nhận ra rằng suy cho cùng thì con người cũng là một loài động vật.
Đích đến là cân bằng giữa xúc tác và tương thích.| Nguồn: Mark Manson/Thiết kế bởi Trà Nhữ cho Vietcetera